Hac ve Umre ile ilgili Terimler
HAC: Belirli zamanda Kabe’yi ve etrafındaki bir kısım kutsal yerleri usulüne uygun olarak ziyaret ederek buralarda yapılması gereken menasiki yerine getirmektir.
UMRE: Belirli bir zamana bağlı olmayarak Mikatte ihramlanıp niyetlendikten sonra Kabe’yi Tavaf edip, Safa ve Merve arasında Sa’y yaptıktan sonra saç kestirilip İhram’ın sona ermesiyle tamamlanan bir ibadettir.
MENASİK: Hac’la ilgili fiil ve ibadetlerden her birine “nüsük” veya “mensek” denir. Umrenin eda edilişiyle ilgili amellerin tamamına ise menasik denir.
MİKAT: Doğrudan Harem bölegesine veya Mekkeye gelenlerin ihramsız geçemeyecekleri sınırlardır. Harem bölgesi ile Mikat sınırları arasında kalan yerlere Hill denir. Harem ve Hill bölgeleri dışında yaşayan Dünya Müslümanları, Hac ve Umre yapmak niyetiyle Mekke’ye gelirken bu sınırları ihramlı geçerler.
İHRAM: Hac veya Umre niyetiyle diğer zamanlarda helal olan bir kısım fiil ve davranışların, niyetle başlayıp ibadet bitinceye kadar yasak olmasıdır.
ERKEKLERİN İHRAM KIYAFETİ: İzar ve Rida adı verilen, beyaz renkli olması daha uygun görülen, modeli ve dikişi olmayan, bir parçası belden bağlanarak diğeri de omuzdan sarkıtılarak vücudu örten iki parça kumaştır.
KADINLARIN İHRAM KIYAFETİ: Yüz ve eller dışında vücudun tamamını örten, tesettüre uygun elbisedir.
İHRAM NAMAZI: İhram elbisesini giyip, Hac veya Umre’ye niyet etmeden önce kılınan iki rekatlık sünnet namazıdır. Bu namazın ilk rekatında Fatiha’dan sonra Kafirun, ikinci rekatında ise İhlas surelerinin okunması efdaldir.
TELBİYE: İhrama girenlerin, niyetle birlikte okumaya başlayıp Kâbe’yi görünceye kadar erkeklerin yüksek, hanımların kısık sesle tekrar etmeleri uygun görülen “Lebbeyk Allahümme Lebbeyk, Lebbeyke Lâ Şerike Leke Lebbeyk. İnnel Hamde venni’mete Leke Velmülk. Lâ Şerike Lek” duasıdır.
Manası "Allah'ım! Davetine uydum. Emrine boyun eğdim. Senin hiçbir ortağın yoktur. Davetine icabet ederek huzuruna geldim. Hamd sana mahsustur. Nimet ve mülk senindir. Senin hiçbir ortağın yoktur."
TEHLİL: “Lâ ilâhe İllâllahü Vahdehü Lâ Şerikeleh Lehülmülkü Velehülhamdü ve Hüve Âlâ Külli Şey’in Kadir.”
TEKBİR : “Allahüekber” lâfzı ile başlayan ve Allah’ın herşeyden üstün olduğunu ifade eden zikirdir.
KÂBE: Yeryüzünde ibadet maksadıyle inşa edilen ilk bina olup, bulunduğu alan Allah (c.c) katında dünyanın en kutsal yeridir. Her gün Dünya üzerinde yaşayan milyonlarca Müslüman, nerede olurlarsa olsunlar, Kabe’nin bulunduğu yönü hedef alıp, o yöne doğru namaz kılarlar.
HACER-İ ESVED: Kâbe’nin doğu köşesine tavafa başlamak için işaret olarak konmuş olan ve Hz. Muhammed (s.a.v) tarafından, Cennet’ten gönderildiği haber verilen koyu renkli taştır.
MÜLTEZEM KAPISI: Kâbe’nin güney köşesi olup, Tavaf esnasında Hacer-i Esved’e gelmeden önce istilâm edilen yerdir.
KİSVE: Saf ipekten dokunan ve üzerinde ayetler yazılı olan Kâbe’yi dört tarafından, yukarıdan aşağıya örten siyah renkli örtüdür. Ayrıca Kâbe’nin iç duvarları da yeşil ve beyaz karışımı renklerden oluşan Ayetler yazılı ipek kisve ile örtülüdür.
HATİM VE HİCR-İ İSMAİL: Kâbe’nin kuzey duvarı önünde bulunan yarım daire şeklindeki duvara “Hatim” denir. Bu duvarla Kâbe arasındaki boşluğa ise “Hicr-i İsmail”denir. Hicr-i İsmail, Kâbe'den bir parçadır. Bu kısımda namaz kılan kimse Kâbe'nin içinde namaz kılmış gibi olur.
MAKAM-I İBRAHİM: Hz. İbrahim’in (a.s) Kâbe’yi inşa ederken iskele olarak kullandığı ve ayak izlerinin bulunduğu taşın olduğu yer ve çevresidir.
TAVAF: Hacer-i Esved köşesi hizasında niyet ve istilâm ile başlayarak, Kâbe’nin etrafında yedi defa dönmektir.
İSTİLÂM: Tavafa başlarken ve Tavaf esnasında her bir Şavtta Hacer-ül Esved’i selâmlamaya verilen isimdir. Ayrıca Hacer’ül Esved’den önce bulunan Rûkn-i Yemani köşesi de istilâm edilir.
ŞAVT: Tavaftaki yedi dönüşten her birine “Şavt” denir.
IZTIBA: Erkeklerin Tavaf esanısda sağ omuz ve sağ kolunu birlikte açık bulundurmalarıdır.
TAVAF NAMAZI: Farz, Vacip, Sünnet ve Nafile olan her Tavaftan sonra kılınan iki rekât Vacip namazdır. Kılınış şekli ve okunan sureler yönüyle İhram Namazı gibidir.
ZEMZEM: Allah’ın (c.c) Hz. Hacer ve oğlu Hz. İsmail’e ihsan ettiği ve kaynağı Kabe’nin doğu tarafında bulunan suyun adıdır.
SAFA VE MERVE: Kâbe’nin doğu tarafından yaklaşık 450 m. mesafeli Sa’y ibadetinin başlangıç ve bitiş yeri olan iki tepenin adıdır.
SA’Y: Safa’dan başlayıp Merve’de bitmek üzere dört gidiş ve üç gelişten ibaret olan, usulüne uygun bir yürüyüştür.
HERVELE: Erkeklerin Sa’y yaparken yeşil direkler arasında kısa adımlarla ve koşmaya yakın hızda yürümelerine verilen isimdir.
HÂLK VE TAKSİR: Umrenin bitiminde erkeklerin ihramdan çıkmak için saçlarının tamamını kestirmelerine “Hâlk” bir miktar kestirmelerine ise “Taksir” denir. Hanımların ise saçlarının herhangi bir yerinin uç kısmından az bir miktarda kestirmeleri, ihramdan çıkmaları için yeterlidir.
NAFİLE TAVAF: Umre tavafını ve Sa’yını yapıp ihramdan çıktıktan sonra Mekke’de geçirilen zaman içinde ihramsız yapılan ve Tavaf Namazı kılınarak tamamlanan bir ibadettir.
HAREM BÖLGESİ: Mekke ve etrafına yayılan, Allah (c.c) tarafından“Harem bölgesi” olarak tanımlanan, sınırları Hz. Muhammet (s.a.v) tarafından işaret olunan, bitki ve canlıları koruma altına alınan geniş alandır.